jean paul sartre ne demek?

Jean-Paul Sartre (1905-1980)

Jean-Paul Sartre, 20. yüzyılın en etkili filozoflarından, yazarlarından ve düşünürlerinden biridir. Eserleri ve fikirleri, felsefe, edebiyat, tiyatro, siyaset ve sosyal teori gibi birçok alanda derin izler bırakmıştır. En çok varoluşçuluk felsefesi ile tanınır.

Hayatı ve Kariyeri:

• Erken Yaşam: 21 Haziran 1905'te Paris'te doğdu. Küçük yaşta babasını kaybetti ve büyükbabasının yanında büyüdü.
• Eğitim: École Normale Supérieure'de felsefe eğitimi aldı. Burada Simone de Beauvoir ile tanıştı ve ömür boyu sürecek entelektüel bir ilişki kurdu.
• Akademik Kariyer: Bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra felsefeye yoğunlaştı. II. Dünya Savaşı sırasında Alman ordusuna esir düştü, serbest bırakıldıktan sonra direniş hareketine katıldı.
• Yazarlık: 1938'de yayımlanan Bulantı (La Nausée) adlı romanı ile ün kazandı. Ardından Özgürlük Yolları (Les Chemins de la Liberté) üçlemesi gibi önemli eserlere imza attı.
• Nobel Ödülü: 1964'te Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı, ancak ödülü reddetti.

Felsefi Görüşleri:

• Varoluşçuluk: Sartre'ın felsefesinin temelini oluşturur. İnsan varoluşunun özden önce geldiğini savunur. Yani insan önce var olur, sonra seçimleri ve eylemleriyle kendini tanımlar. Varoluş%20özden%20önce%20gelir ilkesi bu felsefenin temelidir.
• Özgürlük: İnsan mutlak anlamda özgürdür ve bu özgürlükten kaçamaz. Özgürlük, beraberinde sorumluluğu da getirir. İnsan, seçimlerinin sonuçlarından sorumludur.
• Sorumluluk: İnsan sadece kendi eylemlerinden değil, tüm insanlıktan sorumludur. Yaptığı her seçim, evrensel bir değer yaratır.
• Kötü Niyet (Mauvaise Foi): İnsanın özgürlüğünden kaçmak için kendini kandırmasıdır. Toplumsal rollere veya beklentilere sığınarak özgürlüğün getirdiği sorumluluktan kaçmaktır. Kötü%20Niyet kavramı bu duruma işaret eder.
• Başkası: Başkasının bakışı, insanın kendisini nesneleştirmesine neden olabilir. İnsan, başkasının bakışıyla kendi varlığının sınırlarını fark eder.

Eserleri:

• Bulantı (La Nausée, 1938)
• Duvar (Le Mur, 1939)
• Varlık ve Hiçlik (L'Être et le Néant, 1943)
• Huis Clos (1944)
• Özgürlük Yolları (Les Chemins de la Liberté, 1945-1949)
• Varoluşçuluk Bir Hümanizmdir (L'Existentialisme est un humanisme, 1946)
• Aklıselimin Yaşı (L'Âge de raison, 1945)

Etkisi:

Sartre'ın fikirleri, sadece felsefe dünyasında değil, edebiyat, tiyatro, siyaset ve sosyal teori gibi birçok alanda etkili olmuştur. Varoluşçu%20felsefe, 20. yüzyılın en önemli düşünce akımlarından biri haline gelmiştir. Eserleri, insan varoluşunun anlamı, özgürlük, sorumluluk ve toplumsal ilişkiler gibi temel soruları ele alması nedeniyle günümüzde de önemini korumaktadır.